Deprecated: implode(): Passing glue string after array is deprecated. Swap the parameters in /home/psychol1/public_html/my-psychologist.psychologynow.gr/plugins/content/jw_allvideos/jw_allvideos.php on line 73
Όλα τα ανθρώπινα εγχειρήματα είναι εγγενώς πολιτικά, συμπεριλαμβανομένου και του τρόπου που είναι οργανωμένο το σύστημα ψυχικής υγείας: πώς γίνεται η διάγνωση των ψυχικών διαταραχών, τι είδους έρευνες χρηματοδοτούνται και ποιες θεραπείες εγκρίνονται ως «τεκμηριωμένες» καθώς και ποιες θεραπευτικές παρεμβάσεις αποζημιώνονται από τις ασφαλιστικές εταιρίες.
Η ιστορία σχετικά με τον τρόπο που πραγματοποιήθηκε η διάγνωση της διαταραχής μετατραυματικού στρες (ΔΜΤΣ) είναι ένα καλό παράδειγμα. Στο τέλος της δεκαετίας του ’70 έγινε σταδιακά δυσκολότερο να αγνοηθεί το γεγονός ότι εκατοντάδες χιλιάδες βετεράνοι του Βιετνάμ ήταν έντονα διαταραγμένοι μετά την επιστροφή τους από τον πόλεμο. Αναζητούσαν θεραπεία επειδή είχαν συνεχείς εκρήξεις οργής, δεν μπορούσαν να ηρεμήσουν και να κοιμηθούν και επειδή δεν μπορούσαν να βιώσουν ότι βρίσκονταν στο παρόν καθώς ψυχολογικά ένιωθαν ότι βρίσκονταν ακόμη στον πόλεμο.
Δεδομένων των πολιτικών και οικονομικών συνεπειών της αναγνώρισης της σύνδεσης μεταξύ των δυσχερειών που αντιμετώπιζαν οι βετεράνοι και της εμπειρίας τους στον πόλεμο, το Τμήμα Υποθέσεων Βετεράνων των ΗΠΑ προσπάθησε να ορίσει το πρόβλημα ως ζήτημα ατομικής παθολογίας. Ουσιαστικά, ήθελαν να επιρρίψουν τα προβλήματα αυτών των ανθρώπων στα γονίδια και την ανατροφή τους.
Μέσω μιας σκληρής πολιτικής διαδικασίας που περιλάμβανε τη συμμετοχή οργανισμών βετεράνων και επαγγελματιών ψυχικής υγείας, δημιουργήθηκε εν τέλει το 1980 η διάγνωση για τη διαταραχή μετατραυματικού στρες. Μέρος της πολιτικής της διαδικασίας ήταν ότι έπρεπε να γίνει η άμεση σύνδεση μεταξύ των προβλημάτων των βετεράνων και των πολεμικών εμπειριών τους.
Δηλαδή, οι ειδικοί εστίασαν στους εφιάλτες και τις αναδρομές (απρόσκλητες αναμνήσεις τραυματικών πολεμικών εμπειριών) ενώ δεν έδιναν έμφαση σε προβλήματα με την ενασχόληση και τη ρύθμιση των συναισθημάτων, θέματα που σταδιακά κατάλαβαν ότι ήταν το αποτέλεσμα του τραύματος το οποίο τροποποιούσε θεμελιώδεις εγκεφαλικές διαδικασίες. Μέχρι και σήμερα, η διάγνωση της ΔΜΤΣ εστιάζει στην ύπαρξη δυσάρεστων αναμνήσεων από το παρελθόν, παρά στη ρύθμιση του συναισθήματος και στην ύπαρξη προβλημάτων που αφορούν στο παρόν.
Κατά συνέπεια, ορισμένοι ειδικοί που ασχολήθηκαν με το πρώτο βήμα προχώρησαν, στο επόμενο ζήτημα: Η ΔΜΤΣ ήταν αρκετά καλή διάγνωση για τους βετεράνους πολέμου, αλλά ήταν ξεκάθαρο ότι υπάρχει ένας πολύ μεγαλύτερος πληθυσμός ανθρώπων που έχουν υποστεί τραύματα.
Για κάθε βετεράνο που επιστρέφει σε άσχημη κατάσταση από τον πόλεμο, υπάρχουν τουλάχιστον 30 παιδιά που υφίστανται σωματική, σεξουαλική κακοποίηση, εγκαταλείπονται και παραμελούνται στο σπίτι.
Αν και διαφέρουν πολύ από τους βετεράνους μάχης από πολλές απόψεις, παρουσιάζουν πολλά ίδια συμπτώματα. Ως απάντηση των πολιτικών πιέσεων, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία χρηματοδότησε ένα πείραμα σε φυσικές συνθήκες για μια νέα διάγνωση: Σύνθετη ΔΜΤΣ. Μετά την ολοκλήρωση της μελέτης, η επιτροπή ΔΜΤΣ ψήφισε 19 υπέρ και 2 κατά για τη δημιουργία μιας νέας διάγνωσης στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM). Αλλά προς έκπληξη εκείνη η διάγνωση τελικά έμεινε εκτός του DSM-IV, παρά τις πολυάριθμες έρευνες που υποστήριζαν μια πολύ πιο σύνθετη αναπτυξιακή αντίδραση στο τραύμα.
Ως αποτέλεσμα εκείνης της πολιτικής απόφασης δεν έχουμε ακόμη μια ακριβή μέθοδο διάγνωσης της πλειοψηφίας των ασθενών που τραυματίστηκαν στο πλαίσιο των σχέσεων πρώιμης προσκόλλησης. Το DSM μας δίνει μια πληθώρα επιλογών: ΔΜΤΣ, διασπαστική διαταραχή απορρύθμισης της διάθεσης, αντιδραστική διαταραχή προσκόλλησης, διασχιστική διαταραχή ταυτότητας, μη αυτοκτονικός αυτοτραυματισμός, διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή, μη αναστελλόμενη διαταραχή προσκόλλησης, διαταραχή συμπεριφοράς ή οριακή διαταραχή προσωπικότητας και όλες εξαρτώνται από την προτίμηση του γιατρού και τι θα αποζημιώσουν καλύτερα οι ασφαλιστικές εταιρίες.
Παρόλα αυτά, όλες αυτές οι «διαγνώσεις» αγνοούν την πιο κοινή αιτιολογία αυτών των διαταραχών: το πρώιμο τραύμα και τις διαταράξεις της ασφάλειας του συστήματος προσκόλλησης.
Αν θέλαμε να αναγνωρίσουμε τα κοινωνικά δεδομένα που προκαλούν αυτές τις ψυχικές διαταραχές, θα πρέπει να σταματήσουμε να αναζητούμε κάποια μυστηριώδη βιοχημική ή γενετική προέλευση που απασχολεί αμέτρητα ερευνητικά εργαστήρια και να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε τους πόρους μας για ένα δημόσιο σύστημα υγείας που εστιάζει στην πρόληψη και διόρθωση, δημιουργώντας τις καλύτερες συνθήκες για την ανάπτυξη και επιτυχία των παιδιών και των νέων ενήλικων.
Η άλλη πλευρά στην ιστορία της διάγνωσης της ΔΜΤΣ
Από τη στιγμή που αναγνωρίστηκε επίσημα, ένα σεβαστό ποσό των χρημάτων για την έρευνα διατέθηκαν για την ανάπτυξη πρακτικών που βασίζονται σε αποδείξεις. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πάντα έντονα την ανάγκη απόδειξης της αποτελεσματικότητας των θεραπειών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου και του βαθμού αποδοτικότητας, για ποιους λειτουργούν καλύτερα και ποιοι είναι οι περιορισμοί τους.
Για την ακρίβεια, έχουν δημοσιευθεί πολλά επιστημονικά άρθρα για την αποτελεσματικότητα μιας ποικιλίας ψυχιατρικών θεραπειών, από το Prozac μέχρι την ψυχοθεραπεία με απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών κινήσεων (EMDR) και από τη γιόγκα μέχρι θεατρικά προγράμματα και τη νευροανάδραση. Παρόλα αυτά, η μαζική στροφή προς τεκμηριωμένες θεραπείες παραδόξως είχε καταστροφικά αποτελέσματα για τον τομέα μας. Δηλαδή, μόλις ανακάλυψαν οι ερευνητές ότι η συγκεκριμένη θεραπευτική προσέγγισή τους ήταν καλύτερη από το τίποτα, τη δήλωναν ως τεκμηριωμένη. Αυτό είχε κάποιο νόημα, ωστόσο μετά οι υπερίσχυσαν οι πολιτικές σκοπιμότητες έναντι της έντιμης επιστημονικής έρευνας.
Αυτή την εποχή, η επιστήμη της ανάπτυξης θεραπειών δεν προχωράει επειδή η ερευνητική χρηματοδότηση εστιάζει κυρίως σε βασικούς μηχανισμούς, συσχετισμούς, μελέτες νευροαπεικόνισης και την επιγενετική, ενώ δεν υπάρχει ουσιαστικά σχεδόν καθόλου διαθέσιμη χρηματοδότηση για την έρευνα καινοτόμων θεραπειών. Μόνο οι θεραπείες που πρωτοκολλούνται εύκολα όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, η παρατεταμένη θεραπεία έκθεσης, οι φαρμακευτικές αγωγές και ψυχοθεραπεία με απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών κινήσεων (EMDR) έχουν ερευνηθεί σε βάθος.
Είναι ενδιαφέρον ότι αν και τα φάρμακα έχουν αποδειχθεί επανειλημμένως ότι βοηθούν «οριακά» στη θεραπεία της ΔΜΤΣ, συνεχίζουν να συνταγογραφούνται ποσά δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο. Αντιθέτως, οι σωματικές θεραπείες, όπως η αισθητικοκινητική ψυχοθεραπεία και το Somatic Experiencing δεν έχουν ερευνηθεί διεξοδικά για την αποτελεσματικότητά τους, όπως και η ύπνωση η οποία για σχεδόν έναν αιώνα θεωρούταν ευρέως ως η πρώτη επιλογή για τη θεραπεία της ΔΜΤΣ.
Επίσης, είναι περιορισμένη η τεκμηρίωση για τη θεραπεία Οικογενειακών Συστημάτων ή τη νευροανάδραση, παρόλο που πολλοί επαγγελματίες που ειδικεύονται στη θεραπεία ασθενών με τραύμα τις θεωρούν μεταξύ των πλέον αποτελεσματικών θεραπειών που είναι διαθέσιμες σήμερα.
Το αποτέλεσμα των πολιτικών σκοπιμοτήτων σχετικά με τη διάγνωση και τις «τεκμηριωμένες» θεραπείες είναι ότι στους περισσότερους επαγγελματικούς χώρους που εξαρτώνται από την ασφαλιστική αποζημίωση, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν θεραπείες αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας. Το γεγονός ότι η μια μελέτη μετά την άλλη δείχνει ότι αυτές οι αναγκαστικές θεραπείες έχουν στην καλύτερη περίπτωση 40% μείωση της συμπτωματολογίας, που είναι μόνο ελάχιστα καλύτερη από το placebo μετά από το ένα τρίτο των ασθενών που σταματάνε τη θεραπεία, φαίνεται ότι δεν έχει προκαλέσει ανησυχία για τις ζωές και τους πόρους που πάνε χαμένοι προκειμένου να υπάρξει αντίκτυπος ως προς την αυξανόμενη επιρροή τους.
Εντωμεταξύ, η Ένωση Βετεράνων που βασίζεται στις τεκμηριωμένες προσεγγίσεις εξελίχθηκε σε σημαντικό παράγοντα αποθάρρυνσης για την εξερεύνηση αποτελεσματικών θεραπειών. Οπότε και πάλι αντιμετωπίζουμε μια πολιτική πραγματικότητα: πολλές από τις θεραπείες που κάποιοι έμπειροι επαγγελματίες θα θεωρούσαν τις πλέον αποτελεσματικές είναι διαθέσιμες μόνο για ανθρώπους που μπορούν να αναλάβουν το οικονομικό κόστος.
Ο αντίκτυπος του τραύματος στην κοινωνία μας εξακολουθεί να αγνοείται σε μεγάλο βαθμό. Γνωρίζουμε σήμερα ότι ένα στα οκτώ παιδιά στις Η.Π.Α. έχει υπάρξει θύμα κακοποίησης και το 50% των παιδιών παγκοσμίως είναι εκτεθειμένα σε ακραία βία. Οι μελέτες Δυσμενών Παιδικών Εμπειριών έχουν δείξει ότι η πρώιμη έκθεση σε οικογενειακή βία και η συναισθηματική κακοποίηση είναι το πιο σημαντικό και δαπανηρό θέμα δημόσιας υγείας στις ΗΠΑ.
Σαν κοινωνία, κινητοποιούμαστε ενάντια σε απειλές όπως ο ISIS, ωστόσο τα περισσότερα παιδιά στον δυτικό πολιτισμό δεν είναι θύματα ξένων τρομοκρατών αλλά είναι θύματα των κοινωνικών συνθηκών μέσα στις οποίες ωριμάζουν.
Όσο ζούμε με ένα διαγνωστικό σύστημα χωρίς επιστημονική εγκυρότητα, όλοι μας είμαστε μέρος του προβλήματος. Πολύ συχνά, κολλάμε ετικέτες στους ασθενείς μας με διαγνώσεις που ευθυγραμμίζονται με τις αποζημιώσεις των ασφαλιστικών εταιριών, αντί για αυτές που ισχύουν πραγματικά. Μάλιστα, πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας μου εμπιστεύονται ότι δεν μπαίνουν καθόλου στη διαδικασία να κάνουν διαγνώσεις. Αλλά πώς μπορείς να θεραπεύσεις κάποιον και να ζητήσεις να πληρωθείς για τις υπηρεσίες σου αν δεν έχεις ξεκάθαρη ιδέα τι συμβαίνει και τι πρέπει να κάνεις για να διορθώσεις ένα πρόβλημα; Πώς θα αισθανόσασταν αν πηγαίνατε σε έναν καρδιολόγο που σας έδινε θεραπεία που θα πληρώσει η ασφαλιστική εταιρία σας χωρίς να ενδιαφέρεται πραγματικά να βρει ποιο είναι το πρόβλημα σας; Πώς μπορούμε να σεβόμαστε τους εαυτούς μας και να μας σέβονται οι συνάδελφοι μας εκτός του χώρου της ψυχικής υγείας, αν συνεχίζουμε να βασιζόμαστε στις απόψεις των ασφαλιστικών εταιριών και να αγνοούμε τα βασικά της καλής διάγνωσης και της αξιόπιστης επιστημονικής προσέγγισης στην κλινική περίθαλψη;
Αν οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορεί να έχουν έναν καλό λόγο γι’ αυτό. Έχουμε γίνει σκλάβοι των ασφαλιστικών εταιριών και έως ότου αντιμετωπίσουμε τα πολιτικά παιχνίδια της περίθαλψης της ψυχικής υγείας στη σημερινή εποχή θα παραμένουμε στάσιμοι. Χρειάζεται να αναγνωρίσουμε τις πολιτικές σκοπιμότητες που διαμορφώνουν το πεδίο μας και να επιτρέψουμε στις φωνές μας να ακουστούν έξω από τους τοίχους αυτής της αίθουσας.
Πηγή: psychotherapynetworker.org
Ομιλητής: Bessel van der Kolk-από το Συμπόσιο Psychotherapy Networker 2019
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Deprecated: implode(): Passing glue string after array is deprecated. Swap the parameters in /home/psychol1/public_html/my-psychologist.psychologynow.gr/plugins/content/jw_allvideos/jw_allvideos.php on line 73
