Όλοι παίζουμε παιχνίδια κάθε φορά που συναναστρεφόμαστε έναν άλλο άνθρωπο. Η φύση τους κάθε φορά εξαρτάται τόσο από την περίσταση όσο και από το πρόσωπο που έχουμε απέναντί μας.

Το κλασικό αυτό βιβλίο του ψυχιάτρου Eric Berne είναι ό,τι πιο προσιτό και διεισδυτικό γράφτηκε ποτέ γι’ αυτά τα παιχνίδια – για τα μοτίβα συμπεριφοράς και τα κρυμμένα αισθήματα που αποκαλύπτουν. Στις σελίδες του αναλύονται τα υποβόσκοντα κίνητρα πίσω από τις σχέσεις μας και διερευνώνται οι ρόλοι που προσπαθούμε ή αναγκαζόμαστε να παίξουμε κάθε φορά.

Το βιβλίο αυτό θα σας δώσει το κλειδί:

•   για να αποκωδικοποιήσετε τόσο τη δική σας ψυχολογία όσο και την ψυχολογία των άλλων,

•   για να γίνετε πιο ξεκάθαροι, πιο αποτελεσματικοί και να αναπτύξετε το ομαδικό σας πνεύμα

- Βιβλίο-σταθμός στην κατανόηση των ανθρώπινων σχέσεων

- Διεθνές μπεστ σέλερ

- Περισσότερα από 5 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως

Η ακόλουθη κριτική του βιβλίου “Παιχνίδια που παίζουν οι άνθρωποι” από τον Kurt Vonnegut, Jr. δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Life.

Το όνομα του παιχνιδιού είναι «Σαματάς»: «Ο πατέρας γυρνάει στο σπίτι από τη δουλειά και αρχίζει την κριτική στην κόρη, η οποία απαντά με θράσος. Ή κάνει η κόρη την πρώτη κίνηση μιλώντας με θράσος και τότε αρχίζει την κριτική ο πατέρας. Υψώνουν τη φωνή τους και η σύγκρουση γίνεται δριμύτερη. Η έκβαση εξαρτάται από το ποιος έχει την πρωτοβουλία. Υπάρχουν τρία ενδεχόμενα: (α) να αποσυρθεί ο πατέρας στην κρεβατοκάμαρά του κλείνοντας με βρόντο την πόρτα, (β) να αποσυρθεί η κόρη στην κρεβατοκάμαρά της κλείνοντας με βρόντο την πόρτα, (γ) να αποσυρθούν και οι δύο, ο καθένας στην κρεβατοκάμαρά του, βροντώντας τις πόρτες τους. Σε κάθε περίπτωση η λήξη μιας παρτίδας “Σαματά” σηματοδοτείται από το βρόντημα μιας πόρτας.

Ο “Σαματάς” προσφέρει μια βασανιστική αλλά αποτελεσματική λύση στα σεξουαλικά προβλήματα που ανακύπτουν ανάμεσα στον πατέρα και την έφηβη κόρη σε ορισμένες οικογένειες. Συχνά μπορούν να συμβιώσουν κάτω από την ίδια στέγη, μόνο αν είναι θυμωμένοι ο ένας με τον άλλο, και οι πόρτες που κλείνουν με βρόντο τονίζουν και στους δυο τους το γεγονός ότι έχουν χωριστές κρεβατοκάμαρες».

Αυτά γράφει ο δρ Eric Berne, ένας 55χρονος ψυχαναλυτής στο Σαν Φρανσίσκο, σε έναν μικρού πάχους επιστημονικό τόμο με τίτλο Παιχνίδια που παίζουν οι άνθρωποι. Ο δρ Berne, του οποίου αγαπημένα περιοδικά είναι το Science και το Mad και αγαπημένα βιβλία το The Kuzzilbash και το Dawn Ginsbergh’s Revenge, έχει επισκεφτεί ψυχιατρικά ιδρύματα σε τριάντα χώρες καλύπτοντας το κόστος με τα κέρδη του από το πόκερ. Το βιβλίο του Παιχνίδια που παίζουν οι άνθρωποι κυκλοφόρησε λαθραία τον περασμένο Αύγουστο με ένα επιφυλακτικό αρχικό τιράζ τριών χιλιάδων αντιτύπων.

Έκτοτε έχουν πουληθεί 41 χιλιάδες αντίτυπα χάρη στη διαφήμιση από στόμα σε στόμα, και αυτό δεν είναι άξιον απορίας. Το βιβλίο είναι μια έξοχη, τερπνή και σαφής καταγραφή των ψυχολογικών δραμάτων που παίζουν οι άνθρωποι ξανά και ξανά. Όταν κάποιος προκαλεί μια κοινότοπη διαπροσωπική αναστάτωση, προκειμένου να αποκομίσει κάποια κρυφή ανακούφιση ή ικανοποίηση, ο δρ Berne την ονομάζει παιχνίδι.

Στην αρχική κίνηση μιας παρτίδας «Προσπάθησε να Εισπράξεις», για παράδειγμα, ο παίκτης κάνει έναν μεγάλο λογαριασμό, τον οποίο είναι πολύ απρόθυμος να εξοφλήσει. (Πρόκειται, παρεμπιπτόντως, για ένα παιχνίδι το οποίο –κατά τον συγγραφέα– συνήθως μαθαίνουν τα παιδιά από τους γονείς τους.) Οι ενδιάμεσες κινήσεις είναι οι απειλές και τα κυνηγητά τύπου φαρσοκωμωδίας, που οι χρόνια ανεύθυνοι βρίσκουν απολαυστικά. Η κατάληξη, κατά την οποία ο πιστωτής είτε εισπράττει τα χρήματα είτε τα παρατάει, οδηγεί συχνά σε μια βασανιστική παρτίδα ενός άλλου παιχνιδιού, όπως το «Τώρα Σ’ Έπιασα, Παλιάνθρωπε» ή το «Γιατί Μου Συμβαίνει Πάντα Αυτό;».

Ο δρ Berne σκιαγραφεί 101 παιχνίδια σε 186 σελίδες, πράγμα που τον καθιστά πράγματι εξίσου αποδοτικό με τον Hoyle. Μια τέτοια λακωνικότητα είναι εφικτή, γιατί η κεντρική ιδέα των παιχνιδιών μας είναι λυπηρά, γλυκά ή οδυνηρά γνώριμη και γιατί ο γιατρός τούς δίνει χτυπητά ονόματα που σχεδόν τα λένε όλα: «Κλότσα Με», «Αν Δεν  Ήσουν Εσύ», «Εγώ Προσπαθώ Απλώς να Σε Βοηθήσω», «Έχεις Εξαιρετική Αντίληψη», «Ξύλινο Πόδι», «Ατζαμής», «Ας τη Φέρουμε στον Τζόι». Αποτίνει φόρο τιμής σχολαστικά στον Stephen Potter (Gamesmanship, Lifemanship) ως πρωτοπόρο στον τομέα. Αλλά αφήνει στην άκρη την Potter-ίστικη ελαφρότητα, για να μας ζητήσει να αντιμετωπίσουμε τα παιχνίδια με τον σεβασμό που αρμόζει, για παράδειγμα, σε μια ωρολογιακή βόμβα που χρειάζεται εξουδετέρωση. Στις πιθανές καταλήξεις ορισμένων παιχνιδιών συγκαταλέγονται το διαζύγιο, ο φόνος και η αυτοκτονία.

Πρόκειται για ένα σπουδαίο βιβλίο, αν όχι για τους επιστήμονες, τουλάχιστον για τους απλούς ανθρώπους με την αγωνιώδη ανάγκη για απλές ενδείξεις που θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν τι πραγματικά συμβαίνει. Επίσης καταρρίπτει τον μύθο ότι ένας μυθιστοριογράφος ή θεατρικός συγγραφέας με τη μαγική του διαίσθηση αποκαλύπτει περισσότερα για τη ζωή απ’ όσα θα μπορούσε ποτέ να ξέρει οποιοσδήποτε γιατρός. Ο καλός γιατρός, σκοπεύοντας μόνο να προσθέσει τις ενοράσεις του στις θεραπευτικές τέχνες, έδωσε τόσες πλοκές για ιστορίες, που οι καλαμαράδες δεν θα προφτάσουν να τις εξαντλήσουν στα επόμενα 10.000 χρόνια.

Ένα βιβλίο τόσο πνευματώδες όσο αυτό σχετικά με τα παιχνίδια δεν θα μπορούσε να έχει γραφτεί από έναν άνθρωπο που δεν ήταν ο ίδιος αδιόρθωτα παιχνιδιάρης• ως εκ τούτου τα θεωρητικά μέρη έχουν και αυτά ένα παιγνιώδες ύφος. Αλλά σκεφτείτε το ανάλαφρο διάγραμμα που μας δίνει ο γιατρός για μια συνάντηση μεταξύ δύο ατόμων. Κάθε ώριμο άτομο, λέει, έχει στην προσωπικότητά του τρία μέρη: ένα παιδικό μέρος, ένα ενήλικο μέρος και ένα που μιμείται τους γονείς. Μια οποιαδήποτε στιγμή, το άτομο μπορεί να αντιδράσει ως Γονέας (Γ), Ενήλικας (Ε) ή Παιδί (Π).

Υπάρχουν εννιά διαφορετικοί συνδυασμοί (Γ-Γ, Γ-Ε, Γ-Π κτλ.) κατά τους οποίους μπορούν να επικοινωνήσουν αυτοί οι δύο• κάποιοι ευχάριστοι, κάποιοι εξοργιστικοί, κάποιοι χρήσιμοι και κάποιοι όχι. Ο γιατρός δεν συμβουλεύει μια σχέση Ε-Ε αδιακρίτως και διαρκώς. Καθένας από τους εννιά συνδυασμούς είναι κατάλληλος για κάποια περίσταση. Ο συνδυασμός Π-Π είναι κατάλληλος για τον έρωτα. Απλοϊκό; Αναμφίβολα, αλλά δεν είναι μια ευχάριστη αλλαγή ύστερα απ’ όλα εκείνα για τον Οιδίποδα;

Οι περιγραφές των παιχνιδιών δεν απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου ούτε καν το πλουσιότερο. Υποψιάζομαι ότι οι περισσότεροι αναγνώστες διαβάζουν πρώτα τα παιχνίδια, παραλείποντας τη θεωρητική βάση την οποία χτίζει με φροντίδα στην αρχή ο δρ Berne. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το βιβλίο αγοράζεται για τα παιχνίδια, γιατί έχουν την αλλόκοτη γοητεία να μας κάνουν να αναφωνούμε «Να η θεία Λουίζ!», όπως τα καρτούν του Abner Dean. Αλλά μετά ανακαλύπτει κανείς όλες τις χορταστικά θρεπτικές πληροφορίες που προηγούνται και η αξία του βιβλίου διπλασιάζεται.

Kurt Vonnegut

Βιογραφικό συγγραφέα

Ο Δρ. Eric Berne (1910-1970) γεννήθηκε στον Καναδά και ήταν ψυχίατρος. Ως θεμελιωτής της Συναλλακτικής Ανάλυσης, έτυχε μεγάλης αναγνώρισης για την εισαγωγή μιας από τις πλέον καινοτόμες προσεγγίσεις της σύγχρονης ψυχοθεραπείας. Ο δρ Berne σκιαγράφησε τις αρχές του συστήματός του στη διδασκαλία του και στα γραπτά του, τα οποία περιλαμβάνουν τα εξής: Transactional Analysis in Psychotherapy, The Structure and Dynamics of Organizations and Groups, Principles of Group Treatment, A Layman’s Guide to Psychiatry and Psychoanalysis και What Do You Say After You Say Hello?. Πριν από τον θάνατό του, εργαζόταν ως ψυχίατρος στην Καλιφόρνια και κατείχε πολλές σημαντικές θέσεις σε ψυχιατρικές επαγγελματικές οργανώσεις και κλινικές. Για να διαβάσετε περισσότερα www.metaixmio.gr

Περισσότερες πληροφορίες
Ντόρα Τσακνάκη
Υπεύθυνη Γραφείου Τύπου
Τηλ.: 211 3003500  (εσωτ. 525), Fax: 211 3003562
E-mail: dora@metaixmio.gr, pressoffice@metaixmio.gr

Ειρήνη Χριστοπούλου, Υπεύθυνη έκδοσης λογοτεχνικών βιβλίων
Τηλ.: 211 3003500 (εσωτ. 520), Fax: 211 3003562
E-mail:  christopoulou@metaixmio.gr

• Προηγούμενο
• Επόμενο